Travma Sonrası Stres Bozukluğu, travmatik bir yaşantının sonucunda karşılaşılabilecek yoğun stres karşısında ortaya çıkabilecek bir kaygı bozukluğudur. Travmatik yaşantı bazen kişinin bire bir maruz kaldığı bir deneyim olabileceği gibi, kişinin yakının yaşadığı ya da çevresinde gelişen, şahit ya da haberdar olduğu bir olay sonucu da olabilir.
Travmatik Yaşantı
Hayatın doğal akışında aksamaya sebep olan, yoğun bir stres etkisinin hissedildiği yaşantılardır. Travmatik yaşantılar yaşamsal tehdit içeren, kayıp ve yaralanmaya neden olan, ruhsal ve bedensel bütünlüğü tehdit altında hissettiren, korku, dehşet ve çaresizlik duyguları yaratan, genellikle kontrol edilemeyen ve öngörülemeyen yaşantılardır. Bunlar deprem, sel, kasırga gibi doğal afetlerle gelen yaşantılar olabileceği gibi; tecavüz, istismar, cinsel taciz, kazalar, kronik ve ölümcül hastalıklar da travmatik yaşantılar olarak söylenebilir.
Travmatik yaşantı sonucu yaşamın sürekliliği sekteye uğrar. Travma yaşantısı kişilerin, dünyaya, kendimize ve diğerlerine ilişkin temel inançlarının sarsılmasına yol açar. Travmatik bir olay yaşayan kişilerde sıkça şu düşüncelere rastlanır:
Her travmatik olay her zaman travmaya sebep olmaz!
Travmatik bir yaşantının sonucunda ortaya çıkan stres tepkileri anormal bir duruma verilen normal tepkiler olarak tanımlanır. Travmatik olayın hemen ardından görülebilecek stres tepkileri bu duruma ilişkin beklenen tepkilerdir. Bu tepkiler devamlılık gösterirse, etkisini arttırarak kendini gösteriyorsa ve kişinin hayatındaki işlevselliğini bozuyorsa Travma Sonrası Stres Bozukluğu ortaya çıkar.
Travma Sonrasında Stres Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Üç tip belirti grubu bulunmaktadır: Yeniden yaşantılama: Travmaya ilişkin anılardan kurtulama, olayı tekrar yaşıyormuş gibi görüntüler (flashback) veya kabuslar görmek, olayı hatırlatan herhangi bir şey olmasa da olayın sürekli akla gelmesi ve tekrar yaşıyormuş gibi rahatsızlık hissettirmesidir. Kaçınma: Travmayı hatırlatan kişilerden, olaylardan ya da aktivitelerden uzak durmak. Aşırı uyarılmışlık: Uyku problemleri, konsantrasyonda zorlanma, dikkat problemleri, öfke patlamaları, ufak seslere irkilme.
Travma Sonrası Stres Tepkileri;
Fiziksel Tepkiler: Kalp atışlarında ve nefes alıp vermede hızlanma, terleme, sindirim sisteminde hareketlenme, uykuya dalmada güçlükler, iştahta artma ya da azalma, vücudun değişik yerlerinde ağrı ve acı, mide bulantısı, kaslarda gerginlik, yorgunluk, cinsel dürtülerde değişiklikler hissedilir.
Duygusal Tepkiler: Üzüntü, depresif duygu durumu, inkar, korku, suçluluk, panik, hissizleşme gibi duygusal belirtiler yaşanır.
Davranışsal Tepkiler: Ani davranışlar, madde alımı, çabuk tepki verme, başkalarını suçlama, yeme sorunları, her şeyi kontrol altında tutma isteği, kendini geri çekme gibi davranışlar gözlemlenebilir.
Zihinsel Tepkiler: Bellekle ilgili sorunlar, dikkatsizlik, kabuslar, hatırlamada güçlük, uyku bozukluğu görülebilir.
Sosyal Tepkiler: İş hayatında ya da akademik performans kaybı, insanlardan uzaklaşma, kurallara uymada güçlük çekme görülebilir.
