Dever nedir? Dever Uygulaması Nasıl Yapılır? İnşaat Mühendisi Fatma Aydemir'in Dever nedir adlı yazısını sizinle paylaşmak istiyorum.
Eminim herkes, Streetmekka Viborg olarak bilinen kay kay veya tahta boardlar ile akrobatik hareketler yapan insanları hayretle izlemiş ve nasıl savrulmadan parkur içinde adeta yer çekimine meydan okuyacak şekilde manevra yaptıklarını merak etmiştir.
Bu akıllara durgunluk veren sokak sporunun perde arkasına baktığımızda merkez kaç kuvvetinin dönüş hareketlerinde, hareketli, üzerindeki etkisinin nasıl törpülendiği sorusu akla gelir, bunun için de parkurun imal ediliş şekli dikkat çekmektedir. Parkurun merkeze doğru eğimli oluşunun bu hareketi kolaylaştırdığı yadsınamaz bir gerçek olduğu gözlenmektedir. Biz teknik elemanlar da keskin virajlı yollar inşa ettiğimizde doğal olarak dönüşlerde ortaya çıkan merkezkaç kuvvetinin etkisini minimize etmek için dever yani enine eğim uygulamasını gerçekleştiririz. Bu sayede daha konforlu ve güvenli sürüşler sağlamış oluruz.
O halde dever nedir, neden yapılır, hangi şekillerde uygulanır sorularına cevap arayalım; Enine sürtünmeyi nazara almadan, kurbada taşıtın maruz kaldığı merkezkaç kuvvet etkisinin tamamen enine eğim yani dever ile karşılamak istenmesi halinde enine ivme sıfır demektir. Bu şekilde elde edilen enine eğim teorik dever olarak tanımlanır. Ancak, deverin belli bir değerinden sonra kurba içinde duraklayan veya yavaş hareket eden motorsuz taşıtlar için kurbanın içine doğru kayma ve devrilme tehlikesi belirir. Bu sebeple, dever için güvenlik açısından kabul edilebilecek bir üst sınırı vardır. Bu üst sınır değeri %8-10 dur. Kentiçi yollarda hız düşük olduğu için daha küçük dever değerleri uygulanır.
Deverin Uygulanması
Yatay kurbalarda merkezkaç kuvvetin sabit olduğu savrulma ve devrilme tehlikesini gidermek için yol en kesitine verilen eğimin yani deverin uygulanması üç şekilde olur.
Yolun iç kenar hattının sabit tutulup eksen hattı ile dış kenar hattının yükseltilmesi ile,
Yolun dış kenar hattının sabit tutulup iç kenar ve eksen hattının düşürülmesi ile,
Yolun eksen hattının sabit tutularak iç kenarın düşürülüp dış kenarın yükseltilmesi ile,
dever-nedir
Eksen hattının sabit tutulduğu yöntemin başlıca faydası, boykesitte kırmızı kotların değişmemesidir. Sakıncası ise dever verilen kesimde yolun iç kenarında çukurlaşma olmasıdır. Bu çukurlaşma yüzey sularının drenajı yönünden sorun yaratabilir. Aynı sorun üçüncü yöntem için de yani yol dış kenarının sabit tutulması durumunda da fazlası ile mevcuttur. Yolun iç veya dış kenarının sabit tutularak dever verilmesi halinde yol ekseninin boykesitte görülen kırmızı kotları değişecektir. Dolayısıyla bu şekilde uygulamalar halinde dever verilen kesimdeki kırmızı kotların yeniden hesabı gerekir. Bununla birlikte en yaygın olan uygulama eksen hattının sabit tutulduğu birinci yöntemdir.
Şimdi gelelim konumuza Alanya ile ilgili bu Dever ne alaka diye. Evet malum Alanya tünellerde sıkca kazalar oluyor dimi. Evet oluyor, ölümlü, yaralamalı ve maddi hasarlı kazalar. Gün geçmiyor ki bir kaza haberi almayalım tünellerden. Değerli bir mimar arkadaşımla sabah kahvesini yudumluyorduk. Dedi ki "Hüseyinciğim bu tünellerde kaza neden oluyor, biliyormusun" dedi. Bende, dikkatsizlik, aşırı hız falan dedim. Kendisi ise öyle bişey yok "Dever yapılmadığından" dedi. Bende "Dever" nedir deyince açıkladı. Bende size üst yazıda uzmanı tarafından bir yazıyı paylaştım. Yani Tünellerde dever yapılmamış. Zaten yapılmayan bir yer Tüneller ile Kargıcak ta bulunan Utopia otelin bulunduğu kavşağın orasıymış. Allah allah daha neler öğreneyeceğim. Peki bu şimdi yapılabilir mi, "Bir hafta içinde yapılır. Tamamlanır hizmete açılır dedi değerli dostum. Evet buradan Ak Partinin İlçe başkanı Şarani Tavlı'ya duyulur. Top sizde sayın Tavlı! Bu konununda takipçisi olacağız... Buarada şu bir türlü açılmayan çevre yolunun Tosmur bölgesindeki yola bence acilen battı çıktı yapılması gerekir.. Demedi demeyin! Alanya büyüdü, Trafik kaldırmıyor....